Các công ty nam châm của Hàn Quốc và Trung Quốc, bao gồm cả nhà cung chấp cho hãng Apple của Mỹ, chuẩn bị mở nhà máy tại Việt Nam, theo nguồn tin riêng của Reuters, trong bối cảnh các doanh nghiệp thúc đẩy đa dạng hóa chuỗi cung ứng ra khỏi Trung Quốc và tránh rủi ro vì căng thẳng Trung-Mỹ.

Bản tin độc quyền của Reuters, dựa trên các tài liệu và những nguồn thạo tin, cho biết rằng Star Group Industrial (SGI) của Hàn Quốc và Baotou INST Magnet của Trung Quốc bắt đầu tái cơ cấu chuỗi cung ứng, trong bối cảnh các hạn chế thương mại ngày càng gia tăng, thậm chí còn bị khách hàng yêu cầu di dời khỏi Trung Quốc.

Trung Quốc được xem là thống trị việc sản xuất nam châm và kim loại đất hiếm. Nam châm là cấu phần quan trọng trong việc sản xuất các sản phẩm như ô tô điện, tuốc bin gió, vũ khí và điện thoại thông minh, khiến cho ngành sản xuất này trở thành quan trọng về mặt chiến lược. Theo Reuters, có rất ít nỗ lực để thách thức sự thống trị của Trung Quốc trong lĩnh vực này.

Tuy nhiên, Việt Nam có trữ lượng đất hiếm chưa được khai thác lớn thứ 2 thế giới chỉ sau Trung Quốc. Theo những người trong ngành được Reuters trích lời cho biết, tiềm năng đất hiếm cùng với ngành công nghiệp chế biến còn non trẻ khiến Việt Nam trở thành đối thủ cạnh tranh lớn hơn bao giờ hết.

Đưa ra ví dụ, Reuters nói rằng Dự án Việt Nam của SGI nhắm mục tiêu đạt sản lượng 5.000 tấn nam châm neodymium cao cấp mỗi năm, đủ cho việc sản xuất ra 2 triệu xe điện (EV).

Tuy nhiên, Việt Nam mới chỉ sản xuất được 1% sản lượng nam châm trên thế giới, so với 92% của Trung Quốc, theo dữ liệu của Adamas Intelligence được trích dẫn trong báo cáo của Bộ Năng lượng Mỹ mà Reuters đưa ra.

Hơn nữa, vẫn theo hãng tin Anh, một số nhà máy Trung Quốc có thể sản xuất số lượng nam châm gấp 10 lần dự án của SGI và Trung Quốc chiếm ưu thế trong việc khai thác và chế biến quặng.

Nhưng theo ước tính của Project Blue, một công ty tư vấn vật liệu hàng đầu, được Reuters trích dẫn, nhà máy của SGI khi hoạt động hết công suất sản xuất được gần 3% sản lượng toàn cầu của năm 2022. Sản lượng này, theo dữ liệu thương mại của Hoa Kỳ, tương đương với gần một nửa lượng nam châm neodymium nhập khẩu vào Mỹ trong năm ngoái.

Các quan chức Mỹ đã cho thấy mối quan tâm ngày càng lớn của họ đối với tiềm năng đất hiếm của Việt Nam giữa lúc có những thảo luận về việc nâng cấp mối quan hệ song phương giữa hai nước, theo Reuters. Hàn Quốc hồi tháng 6 cũng đã ký kết với Việt Nam một hiệp định để thúc đẩy chuỗi cung ứng loại khoáng sản chiến lược này.

Các nhà sản xuất nam châm cũng bị thu hút tới Việt Nam vì chi phí lao động thấp và khả năng tiếp cận nhiều hiệp định thương mại tự do. Những người trong ngành cho Reuters biết rằng các nhà sản xuất này muốn tiến gần hơn đến các khách hàng có trụ sở tại Việt Nam, chẳng hạn như các nhà sản xuất ô tô và các công ty điện tử, vốn đang ngày càng cảnh giác với việc phụ thuộc quá nhiều vào nguồn cung từ Trung Quốc giữa bối cảnh mối quan hệ giữa Washington và Bắc Kinh ngày càng xấu.

Việt Nam là quốc gia duy nhất ngoài Trung Quốc có tất cả các công đoạn của chuỗi cung ứng nam châm, từ khai thác đất hiếm đến sản xuất hạ nguồn, theo một nhà tư vấn trong ngành ở Việt Nam nói với Reuters trong điều kiện ẩn danh.

Chính phủ Việt Nam có kế hoạch mở rộng việc sản xuất đất hiếm với mục tiêu tăng sản lượng khai thác lên 2 triệu tấn mỗi năm vào năm 2030. Việt Nam đang sở hữu trữ lượng dự trữ đất hiếm trị giá khoảng 3.000 tỷ USD, theo Cơ quan Khảo sát Địa chất Hoa Kỳ (USGS). Bộ năng lượng Mỹ ước tính rằng công suất tinh chế đất hiếm mà Việt Nam đang nhắm tới vào cuối thập niên này sẽ chiếm 3% thị phần toàn cầu.

Tuy nhiên, “bất kỳ ai đang cố gắng xây dựng chuỗi cung ứng từ (khai thác) mỏ đến (tạo ra) nam châm sẽ phải đối mặt với rất nhiều thách thức,” ông David Merriman của Project Blue cho Reuters biết.

SGI, công ty cung cấp nam châm cho nhà sản xuất ô tô điện VinFast của Việt Nam và Hyundai Motor của Hàn Quốc, nói với Reuters rằng họ đang đầu tư 80 triệu USD vào nhà máy mới tại Việt Nam với việc sản xuất bắt đầu từ năm sau. Nhà máy này sẽ giúp tăng gấp đôi sản lượng hiện tại của công ty là 3.000 tấn/năm từ các nhà máy ở Trung Quốc và Hàn Quốc.

SGI mô tả khoản đầu tư này là một phần của biện pháp nhằm đối phó với các hạn chế thương mại có thể xảy ra ở Trung Quốc.

“Chính sách của Trung Quốc về kiểm soát nguyên liệu thô và công nghệ liên quan đến đất hiếm đang được tăng cường, dẫn đến sự không chắc chắn về nguồn cung”, SGI được Reuters trích lời cho biết.

Công ty này cho hay nguồn cung đất hiếm của họ phần lớn từ Trung Quốc nhưng họ đang tìm kiếm các nguồn thay thế ở Việt Nam và Úc cũng như đang có kế hoạch phát triển một cơ sở chế biến tại Việt Nam.

Còn công ty INST của Trung Quốc cũng sẽ bắt đầu hoạt động vào đầu tháng tới với một nhà máy mà họ thuê ở miền Bắc Việt Nam. INST, một công ty nam châm lớn chuyên thiết kế mạch, đã được thêm vào danh sách nhà cung cấp của Apple vào năm 2021. Một nguồn tin nói với Reuters rằng việc mở rộng sang Việt Nam của INST là theo yêu cầu của khách hàng, không được nêu tên cụ thể, muốn đa dạng hóa khỏi Trung Quốc.

Luxshare và Foxconn là những nhà cung cấp lớn của Apple đang có mặt tại Việt Nam.

Nguồn tin giấu tên của Reuters cho biết khoản đầu tư ban đầu của INST được giới hạn ở con số vài triệu USD và giai đoạn thứ 2 có thể sẽ đầu tư nhiều hơn cho việc xây dựng nhà máy riêng.

Trong số các nhà máy sản xuất nam châm ở Việt Nam, Shin-Etsu Chemical của Nhật Bản đã mở rộng sản xuất của họ trong năm nay. Trước đó, công ty này đã tăng gấp đôi công suất hàng năm lên 2.200 tấn vào năm 2017, theo tuyên bố của công ty và thông tin chi tiết trên trang web tư vấn của Obayashi được Reuters dẫn lại.

Công ty Vật liệu Chiến lược của Australia hồi tháng 4 đã ký thỏa thuận với một nhà máy lọc dầu của Việt Nam, trong đó cam kết cung cấp đất hiếm để xuất khẩu sang Hàn Quốc, theo Reuters.